Jan Bommerez is een veelgelezen auteur, spreker en mentor op het gebied van persoonlijke en professionele transformatie. Zijn boeken, waaronder Flow en de kunst van het zakendoen, Kun je een rups leren vliegen? en Moeiteloos Meesterschap, zijn voor velen een inspiratiebron geworden om te leven en te werken met meer bewustzijn, vertrouwen en innerlijke rust. Zijn werk reikt verder dan cognitief begrijpen – het nodigt uit tot diep voelen en wezenlijke verandering.
Een boek op een stoel als zaadje
Mijn eerste ontmoeting met zijn werk was even onverwacht als betekenisvol. Ik liep een workshopruimte binnen en koos een stoel waarop toevallig een boek lag. Het bleek Flow en de kunst van het zakendoen. “Wie op deze stoel gaat zitten, mag het boek houden,” zei de trainer. Ik wist toen nog niet dat het gedachtegoed van Jan Bommerez jaren later opnieuw op mijn pad zou komen – dit keer op een diepere laag. Wat ons verbindt, is de overtuiging dat werk niet alleen draait om resultaat, maar ook om bewustwording, werkgeluk en floreren.
Jaren later ontmoette ik Jan opnieuw, dit keer via zijn online training over ontwikkelingstrauma. Zijn heldere uitleg over hoe trauma zich vastzet in het zenuwstelsel raakte direct aan de onderwerpen in mijn vierde boek over transformatiecoaching. Wat ik van hem leerde en relevant was voor Coachen naar de kern, heb ik dan ook verwerkt in mijn eigen boek. Het is dan ook een eer dat Jan Bommerez het voorwoord heeft geschreven van Coachen naar de kern – de magie van transformatie (Boom, 2025).
Hieronder deel ik vier lessen uit het boek Coachen naar de kern. Het zijn stuk voor stuk krachtige passages die refereren naar het werk van Jan Bommerez.
4 lessen van Jan Bommerez
1. Je zenuwstelsel is nooit ‘zomaar’ gespannen—dit is waarom
De Belgische coach en auteur Jan Bommerez, gespecialiseerd in ontwikkelingstrauma, stelt dat naar schatting 60 procent van de mensen in hun vroege kindertijd iets heeft meegemaakt dat de ontwikkeling van hun zenuwstelsel heeft verstoord. Dit heeft niet alleen invloed op hoe de hersenen zich vormen, maar ook op het autonome zenuwstelsel, dat verantwoordelijk is voor onze stressregulatie.
2. Polyvagaaltheorie: je lichaam vertelt het verhaal vóór jij het kunt begrijpen
Hoe veerkrachtiger je zenuwstelsel is, hoe beter je met stress kunt omgaan, stelt trauma-expert Jan Bommerez in zijn training Jeugdtrauma (2024). Waarom verwijzen deze auteurs naar het zenuwstelsel? Hiervoor komen we bij de polyvagaaltheorie. Die helpt ons begrijpen waarom mensen blijven reageren alsof er nog steeds gevaar dreigt. De polyvagaaltheorie onderscheidt drie toestanden van het autonome zenuwstelsel. In de ventrale vagale staat voelt iemand zich veilig, verbonden en sociaal beschikbaar. Bij dreiging schakelt het lichaam over naar de sympathische staat, waarin het zenuwstelsel mobiliseert om te vechten of te vluchten. Wordt de stress te groot en lijkt ontsnappen onmogelijk, dan volgt de dorsale vagale staat. Het zenuwstelsel gaat over tot bevriezing, wat leidt tot apathie of dissociatie.
3. Het echte trauma? De onopgeloste reactie van je zenuwstelsel
Trauma is niet een gebeurtenis zelf, maar een onopgeloste reactie van het zenuwstelsel (Bommerez, 2024). Daarom kan iemand zich voortdurend licht gespannen of onveilig voelen, zonder precies te weten waarom. Het lichaam blijft in de overlevingsmodus. Lichaam en geest opschonen van subtiel trauma is daarom een cruciale aanvulling om karakterstructuren te overstijgen.
4. Reich & Löwen, Peter Levine Bommerez en Van der Kolk: vijf experts, één boodschap
Het lichaam inzetten om subtiel trauma te helen is niet nieuw. De bedenkers van karakterstructuren Reich en Lowen zagen hoe emotionele ervaringen door het lichaam werden opgeslagen. Op basis van dit idee ontwikkelden zij de bioenergetische lichaamstherapie om emoties uit het lichaam los te laten. Bijvoorbeeld door woede te ontladen door te slaan op een kussen. Bekende trauma-experts als Peter Levine (grondlegger van Somatic Experiencing) en Jan Bommerez gebruikten het lichaam als ingang om te ontladen van trauma. Het idee dat trauma ‘in het lichaam blijft zitten’ wordt door steeds meer therapeuten onderschreven (Van der Kolk, 2022).
De bovenstaande passages zijn verweven in Coachen naar de kern: de magie van transformatie.
Coachen naar de kern
Coachen naar de kern is opgebouwd uit vier delen. In deel 1 De wortels voor transformatie. Subtiel trauma en karakterstructuren ontrafeld verklaar ik hoe en waar teams vastlopen en welke rol karakterstructuren spelen als teams vastlopen. In deel 2 Overleven en ontmoeten. Herken karakterstructuren en doorbreek patronen maak je kennis met zes karakterstructuren als overlevingsstijlen. Ik licht toe hoe deze zijn ontstaan.
We duiken in veilige en onveilige hechting en zetten de verschillende soorten subtiele trauma’s op een rij. Ook lees je welke leidende archetypen helpen om de karakterstructuren te transformeren. In deel 3 Doorbreken naar teamflow zoom ik in op teamcoaching: hoe begeleid je teams in het herkennen en overstijgen van de onderstroom, als pijn en overlevingsgedrag een rol spelen? Je leert werkvormen uit de Spiral Dynamics, de Deep Democracy en de Geweldloze Communicatie.
In deel 4 Leven vanuit essentie. Een-op-eencoaching voor blijvende transformatie vind je werkvormen voor individuele transformatie die de coachees helpen om te gaan floreren. Je leert hoe je een fundament kunt leggen door iemand eerst te trainen in geluksvaardigheden – die ik gelukscompetenties™ heb genoemd. En hoe je tegelijkertijd via systemisch coachen de ander helpt om de helende beweging te maken die nodig is om subtiele trauma’s te verwerken, zodat overlevingsgedrag kan worden losgelaten en nieuw gedrag ruimte krijgt. De systemische werkvormen komen uit tafelopstellingen, NLP (neurolinguïstisch programmeren) en Innerlijk Kind-werk. Tot slot geef ik handvatten om lichaam en geest op te schonen door actief te werken met het zenuwstelsel.
Geweldig dat Jan Bommerez het voorwoord geschreven heeft.
Lees hieronder het voorwoord van Jan Bommerez
In ieder mens schuilt een held. Niet de held die overwint met spierkracht of status, maar de held die opstaat wanneer oude pijn zich aandient, vaak onverwacht of onbegrepen. Dit gebeurt niet alleen privé, maar juist ook op het werk. In de dage-lijkse samenwerking met anderen worden we gespiegeld. We botsen niet alleen op de ander, maar vooral op onszelf: op oude wonden en overlevingsmechanismen. En dan begint de reis.
Jan Bommerez
Het werk is een uitstekende leermeester. Nergens worden onze patronen zó geraakt als in teams waarin we samen moeten werken, terwijl we diep vanbin-nen verlangen naar veiligheid, erkenning of controle. Daar waar samenwerking schuurt, ligt de uitnodiging tot bewustwording.
Als auteur en coach in transformatieprocessen – van innerlijke groei tot natuurlijk leiderschap, van moeiteloos ondernemen tot het helen van ontwikkelingstrauma – heb ik gezien dat duurzame groei niet ontstaat door controle of het onderdrukken van pijn, maar door het onder ogen zien, doorvoelen en transformeren van wat binnenin leeft.
Dit boek nodigt uit om voorbij gedrag te kijken naar de pijn die eraan voorafgaat. En hoe we onbewuste patronen blijven herhalen, totdat we de moed vinden om stil te staan, te voelen en te kiezen voor iets nieuws.
De echte held is degene die durft te voelen wat er leeft onder de oppervlakte. Dat vraagt moed, maar biedt ook hoop. Want wat zichtbaar wordt, kun je helen. Niet met een quick fix, maar door bewust ruimte te maken voor herstel en groei. Doormoedige gesprekken te voeren met elkaar waarin kracht en kwetsbaarheid samenkomen.
De kracht van dit boek is dat overlevingsgedrag en subtiel trauma niet worden gezien als probleem, maar als kans. Voor wie werk wil benutten als oefenveld voor bewustzijn en verbinding. Voor wie klaar is om niet alleen anderen te begeleiden in hun ontwikkeling, maar ook zelf bereid is de weg naar binnen te gaan met een geïntegreerde benadering waarin hoofd, hart en buik samenwerken. Het zenuwstelsel kan leren ontspannen. Wat we ooit moesten aanpassen ten koste van onze authenticiteit, mag opnieuw zichtbaar worden in wie we werkelijk zijn.
Met Coachen naar de kern – De magie van transformatie wordt het leven een reis van overleven naar floreren.
Bestsellerauteur en expert in ontwikkelingstrauma
Van overlevingsgedrag naar levenskunst
De woorden van Jan Bommerez in dit voorwoord vormen meer dan een inleiding – ze zijn een uitnodiging tot innerlijk leiderschap. Coachen naar de kern – De magie van transformatie laat zien hoe werk niet alleen een plek is om te presteren, maar ook een spiegel voor oude patronen én een poort naar heling. Wat we op de werkvloer tegenkomen, raakt vaak aan wat diep in ons leeft. En juist dát maakt werk tot een krachtig oefenveld voor wie de moed heeft om naar binnen te kijken.
Een boek dat je uitnodigt om zelf op reis te gaan
Of je nu coach, leidinggevende of teamlid bent: dit boek helpt je herkennen hoe subtiel trauma doorwerkt in gedrag, communicatie en samenwerking. En belangrijker nog: het laat zien hoe je – via het lichaam, het zenuwstelsel en bewuste aanwezigheid – kunt bewegen van overleven naar floreren.
Bestel jouw boek Coachen naar de kern hier, en ontvang de bonussen:
