Introvert Leiderschaps-coaching behoort tot het coachings-intrumentarium van een goede leiderschapscoach. In mijn leiderschapstrajecten combineer ik persoonlijkheidstesten met een coaching, waardoor de leider aan de hand van een assessment rapportage niet alleen steeds meer bewust wordt van zijn of haar kwaliteiten en valkuilen, maar ook steeds meer vaardigheden ontwikkelt om de eigen kwaliteiten tot zijn recht te laten komen.
Excelleren met introverte leiders
Ook al ben ik zelf extravert, de introverte medemens heeft aanvullende kwaliteiten die cruciaal zijn voor mij. Introverte collega’s wil ik naast me hebben, want zij zien wat ik vergeten zou. Ooit schreef ik een trainingsprogramma over verpleegkundig leiderschap – in opdracht van een manager. Dit leiderschapsprogramma gaf en ontwikkelde ik samen met een ‘introverte’ collega. Onze manager zette juist onze tegengestelde kwaliteiten in voor dit project, zodat het door onze synergie kon excelleren.
Introvert Leiderschap onder de loep
Karolien Koolhof deed onderzoek naar Introvert Leiderschap en schreef er een boek over (Van Duuren Management, 2020). Interessante weetjes die ik tegenkwam:
Wist je dat:
- Bill Gates, Elon Musk en Arianna Huffington bekende introverte, succesvolle leiders zijn?
- 40 procent van alle topmanagers introverte leiders blijken te zijn?
- 65 procent van de ondervraagden vooroordelen tegen kwamen?
- Stiltes die worden aangezien voor desinteresse
- Niet voor vol aangezien worden
- Gereserveerd en ‘dus’ niet hartelijk zijn, gesloten en niet enthousiast
- Zelf zou ik nog toevoegen: de hele tijd gelezen moeten worden, met andere woorden: “zeg nou eens wat!” en “waarom moet ik altijd alles uit je trekken?!”
- Uit hersenonderzoek blijkt dat de hersenen van introverte mensen gevoeliger zijn voor prikkels, waardoor introverten de neiging hebben om zich af te toe af te zonderen om het aantal prikkels te beperken?
- Extraverten meer op zoek gaan naar prikkels waar ze energie van krijgen, omdat zonder deze prikkels de hersenen meer naar een slaapstand – wat ik verveling zou noemen – gaan?
In deze blog geef ik tips, casuïstiek op basis van mijn eigen ervaringen aangevuld met de kennis en inspiratie van Koolhofs boek om ‘de stille kracht van de introverte leider’ meer te benutten.
Persoonlijkheidstypologie
Als assessor gebruik ik diverse persoonlijkheidstesten, zoals de MBTI, de Big Five en Communicatiestijlen. Uit deze testen blijkt dat je introverte leiders kan herkennen doordat ze:
- De binnenwereld als uitgangspunt te nemen, in plaats van de verwachtingen en prikkels van de buitenwereld
- De energie opladen door alleen te zijn, dus de energiebron is intern en niet buiten zichzelf
- Graag alleen te willen zijn in plaats van te hunkeren naar gezelschap
- Zorgvuldig formuleren voordat ze praten in plaats van hardop te denken
- Minder behoefte te hebben om te praten, want praten is voor hen geen middel om energie te krijgen, zoals bij extraverten
Welk type introverte leider ben jij?
Persoonlijkheidstesten maken vaak onderscheid maken tussen introverten en extraverten, maar geven geen subcategorieën van introverten. Geïnspireerd door Koolhof kwam ik tot een indeling om onderscheid te maken tussen verschillende introverte types:
- De sociale introvert gaat liever naar kleinschalige bijeenkomsten dan naar grote evenementen, of zoekt mensen op voor een 1 op 1 gesprek in een groot netwerkbijeenkomst.
- De denkende introvert is een creatieve denker die zelfreflectie gebruikt om te dreambuilden over een ideale wereld
- De angstige introvert is (zelf)bewust van van een sterke innerlijke criticus en van ongemakkelijk gevoelens in gezelschap
- De ingetogen introvert denkt lang na voordat er gesproken woorden komen. Een soort interne verwarming die eerst moet worden aangezet voordat actie volgt.
Uitdagingen en groei van introverten
Introverte teamleden hebben zo hun eigen soort uitdagingen en leercurves. Hoewel introversie is aangeboren, wil het niet zeggen dat er geen stretch is. Ik geef hieronder een voorbeeld.
In een coachingstraject met een introverte coachees blijkt de coachee af te wachten tot zijn beurt ‘gegeven wordt’ voordat hij iets zegt. Ook voegt hij niets toe als hij vindt dat een bepaalde mening al gegeven is, en hij hetzelfde vindt. Hij miste daardoor echter de dynamiek en de aansluiting met zijn team omdat hij zich – onterecht – op de achtergrond houdt.
Niet alleen hield hij zijn mening voor zich, maar ook zijn emoties. Dat was onhandig in een team waar er een conflict gaande was tussen twee collega’s waar hij tussen zat.
Na een aantal coachingsessies begint hij meer voor zichzelf op te komen. In plaats van het moment af te wachten, vertelde hij zijn mening – ook al was deze mening al gegeven. In plaats van het te slikken en ermee naar huis te gaan, heeft hij uitdrukking gegeven aan zijn emoties.
“Ik was witheet, en ik ben nooit woedend. Ik heb het toen bewust laten klappen. Nu zijn de thema-eigenaren in gesprek met degenen die in conflict zijn met elkaar.”
Hij voelde zich trots op zichzelf en was tevreden over de stappen die hij gezet had in zijn groei.
Introvert en extravert gedrag in teams
Tijdens een MBTI training aan een Europees leiderschapsteam legde ik de verschillende dimensies van de MBTI uit, waar de as Introversie en Extraversie er een van was. De managers hadden van te voren al een MBTI test gedaan, zodat ze van zichzelf een inschatting maakten of ze introvert of meer extravert zouden zijn. Tijdens de training zouden ze samen met mij een check doen of de testuitslag klopten.
Ik verdeelde de groep in twee subgroepen: een groep die zich meer herkende in de I en een in de E. Omdat extraverten tegelijkertijd praten en denken tegelijk, kropen de extraverte leiders meteen bij elkaar en overlegden wat ze op de flipover zouden schrijven.
Alle introverte leiders gingen eerst – individueel – naar hun eigen tafel om het materiaal nog even te bestuderen. Wat betekent introvert, en wat gingen ze erover zeggen? Eerst ordenen en nadenken, dan pas praten.
Dit is typisch gedrag dat ik vaker zie bij teamleden die verschillen in introvert dan wel extravert gedrag.
Coachingsintrumenten om tot co-creatie te komen tussen introverten en extraverten
De meer afwachtende houding van introverten en de meer initiërende houding van extraverten kan voor verwijdering zorgen in een team. Welke teamcoaching kan je inzetten om tot co-creatie te komen?
1. Breng de communicatiestijlen in kaart
In ‘Leidinggeven aan zelforganisatie. Een Paradox? Over leiderschap, teambuilding en eigenaarschap’ beschrijf ik een model voor communicatiestijlen waarbij ik onderscheid maak tussen de ‘initiators’ (extravert) en de ‘secondanten’ (introvert).
In een zelforganiserend team in de zorg waren er enkele teamleden die altijd het voortouw namen. Maar hoe meer zij het initiatief namen, hoe stiller de anderen werden en hoe minder beweging er in het team leek te komen. De teamleden merkten dat ze elkaar kwijtraakten. Met dit team heb ik de communicatiestijlen in kaart gebracht. Het grootste deel van de teamleden bestond uit secondanten. Toen de teamleden inzicht kregen in hun communicatiestijlen begrepen ze de dynamiek. De secondanten werden wakker geschud om zich uit te spreken richting de initiators. Vanaf dat moment ontstond er meer gezamenlijkheid. (Uit: Leidinggeven aan zelforganisatie. Een Paradox? Kilian, 2021)
2. Faciliteer de Authentieke Dialoog
Een andere teamcoachingsintrument dat een team van introverten en extraverten tot co-creatie kan brengen, is de Authentieke Dialoog. De Authentieke Dialoog geeft spreek- én denktijd aan ieder. Bovendien geeft het de gelegenheid voor de introverten om te kauwen en na te denken over wat er gezegd wordt zonder gedwongen te worden mee te doen als een extraverte. Belangrijk is dat het óók de extraverten de gelegenheid geeft om hardop te denken, maar ook rust te nemen in plaats van in een reflex van actie-reactie te schieten.
Introvert gedrag en cultuurverschillen
Als socioloog, afgestudeerd in de richting cultuur, management, communicatie en psychologie, weet ik dat de ‘waarneming’ van wat wij als introvert gedrag bestempelen, cultureel bepaald wordt.
Opgegroeid in een meer Chinese setting, merkte ik dat als ik met meer Chinese metgezellen was, het de norm was om juist niet op de voorgrond te treden, bescheiden te zijn en indirect. Ik kreeg zelfs de opmerking van een van mijn Chinese vrienden uit die tijd:
“Ik kan zo zien dat je geen Chinees meisje bent, want je loopt veel te zelfverzekerd!”
In een individualistischere cultuur zoals de Nederlandse is het normaal om je meer te laten gelden dan in een meer collectivistische cultuur zoals de Aziatische. Ook Koolhof geeft een voorbeeld van een Japanse manager die gezien werd als introvert, terwijl hij in zijn eigen cultuur juist als dominant werd gezien.
5 tips om persoonlijk leiderschap te pakken als introvert
Een van mijn introverte coachees kreeg zicht op wat ze nodig had als introverte om haar energie beter in balans te houden. Omdat het nieuw was voor haar om deze tijd te claimen, ging er een wereld voor haar open toen ze een stilteweekend voor zichzelf organiseerde. Later zou ze gevraagd worden voor een intensief project. Tijdens de coaching was haar zelfvertrouwen zo toegenomen, dat ze zich registreerde als ZZP-er om dit project op te pakken én om ervoor te zorgen dat ze voldoende regie had over haar eigen ‘me-time’.
Dit soort sleutels zijn cruciaal voor groei – en daarmee het floreren, zodat je het beste uit jezelf kan halen en maximaal van betekenis kan zijn voor jezelf en anderen.
Dus tot slot: een vijftal tips voor introverte leiders:
- Zorg dat je je energie op peil houdt door rustmomenten in te bouwen waar je alleen kan zijn of waar er ruimte is voor reflectie.
- Voorkom dat je overprikkeld wordt in een kantoortuin, zodat je de tijd om op te laden niet nog weer thuis moet ‘inhalen’.
- Claim je tijd om van te voren na te denken en te reflecteren over de agenda-onderwerpen door actief ernaar te vragen of je te laten informeren.
- In plaats van mee te doen aan grote netwerkbijeenkomsten zoals borrels om aansluiting te houden en je netwerk up-to-date te houden, kan je lunchafspraken maken of meer de 1 op 1 gesprekken opzoeken in een wat minder lawaaiige omgeving.
- Wees helder naar andere teamleden dat je introverte kwaliteiten hebt, zodat anderen deze beter kunnen benutten
Boek bestellen?
Bestel het boek Leidinggeven aan zelforganisatie. Een paradox hier:
Bestel het boek Introvert Leiderschap, de stille kracht van de introverte leider hier:
Wil je aan de slag met coaching? Neem dan hier contact op, of bel voor een afspraak: +31 (0)620621673
