ChatGPT voor schrijvers – werkt het echt? Uitgever Bob van Duuren, auteur van Geavanceerd ChatGPT, zei tegen mij: “Neem nou gewoon een maandelijks abonnement. Dan kun je ChatGPT voor schrijvers echt goed gebruiken. Maak Chat je schrijfcoach.”
Nu ik een theatershow De vechtkunst van liefhebben en samenwerken achter de rug heb en mijn vierde boek Coachen naar de kern. De magie van transformatie bijna verschijnt, kan ik terugblikken op mijn ervaringen met ChatGPT voor schrijvers.
ChatGPT voor schrijvers, is het ’t waard?
Als auteur onderzoek ik of ChatGPT voor schrijvers geschikt is. Ik schrijf boeken, blogs en theaterlezingen. Hieronder geef ik je mijn ervaringen met de PRO-versie van ChatGPT voor schrijvers.
Let op: de uitgever raadde mij ten zeerste aan om de PLus-versie te gebruiken, omdat anders de kennis ‘op straat ligt’ als je de gratis versie gebruikt. Bij de Plus-versie leert ChatGPT in het eigen ‘gesloten systeem’. Ik heb zelfs de PRO versie uitgeprobeerd, maar de Plus bleek afdoende te zijn.
Eerder heb ik tips gegeven voor de gratis versie van ChatGPT in deze blog: https://veroniquekilian.nl/chatgpt-handleiding.
Les 1: alinea’s, teksten en formulering. les 1:
Een van de tips die ik uit het boek Geavanceerd ChatGPT haalde om ChatGPT voor schrijvers te kunnen gebruiken:
Schrijf een duidelijke prompt die bestaat uit twee of drie van de volgende onderdelen:
- Geef ChatGPT een rol. Bijvoorbeeld: je bent redacteur of schrijfcoach
- Geef een doel. Bijvoorbeeld: schrijf een bouwplan of herschrijf deze alinea
- Beperkingen. Bijvoorbeeld: schrijf in ik-vorm, of maak het toegankelijk en leesbaar
- Uitvoermethode. Maak er een tabel, samenvatting of overzicht van
- Optioneel: alles wat nodig is om bovenstaande stappen goed uit te voeren
Het boek geeft voorbeelden van goede prompts. Dus in plaats van te vragen: “Wat is hoge bloeddruk?” geef je aan hoe je het antwoord wilt ontvangen. Zoals: “Beschrijf als medisch expert gedetailleerd de onderliggende oorzaken, symptomen, risico’s en behandelingen van hoge bloeddruk.”
Een voorbeeld uit mijn eigen werk: je bent mijn redacteur. Herschrijf deze alinea op een manier die toegankelijk en leesbaar is. Wat was mijn ervaring? ChatGPT voor schrijvers kan geen grote stukken tekst tegelijk aan. Het had de neiging om mijn teksten te globaal te herschrijven en details over te slaan die ik juist belangrijk vond. Dus ik moest telkens toevoegen: behoud zoveel mogelijk de formulering.
Als dat niet gebeurde, reageerde ik met: “Ik herken mijn formulering niet.” Het is een kwestie van vaak herhalen tot ik tevreden genoeg was met de basis. Als ik de tekst helderder vond dan ik zelf had geschreven, kopieerde ik de nieuwe versie en werkte ik verder aan mijn definitieve tekst.
Les 2: stijlen trainen
Bijzonder om te merken is dat ChatGPT een bepaalde stijl kan hanteren. Maar om die stijl aan te leren is geduld nodig. Soms vroeg ChatGPT zelf om richting: moet het spiritueler, poëtischer, zakelijker of verhalender? Hoe meer teksten ik invoerde, hoe beter ChatGPT de stijl oppikte en voortzette.
Je kunt gemakkelijk Word-documenten uploaden, maar als ChatGPT daar een nieuw document van maakte, leverde dat vaak weinig op. Het werkte beter om de tekst direct in het venster te plakken.
Soms opent ChatGPT een bewerkingsvenster naast het gesprek. Dat heet canvas. Dit is een aparte omgeving waarin je langere teksten samen kunt bewerken. Dat werkt prettig omdat je in de tekst zelf kunt werken. Maar ik ontdekte ook een nadeel: elke wijziging overschreef de volledige tekst in dat venster. De eerdere versie verdween, inclusief formuleringen die ik misschien juist wilde bewaren.
Mijn oplossing was om mijn oorspronkelijke tekst op te slaan in een Word-document. Alleen de specifieke alinea’s of zinnen die ik wilde verbeteren, liet ik herschrijven in ChatGPT. Zo hield ik de controle en kon ik makkelijk teruggrijpen op eerdere ideeën.
ChatGPT zelf heeft de vervelende neiging om overal streepjes tussen te zetten. Dus in plaats van ChatGPT voor schrijvers. Werkt het echt? Schrijft Chat: ChatGPT voor schrijvers – werkt het echt? Ik heb vaak dit streepje moeten verwijderen , want het is geen stijl die ik zelf zou gebruiken.
Les 3: liedjes op metrum zetten
Mijn theatershow had verschillende elementen in zich. Een lezingselement: uitleg over de karakterstucturen: wat is het, hoe ontstaat het, wat zijn de traditionele namen en de nieuwe namen die ik eraan gegeven heb? Een interactie elementen: vragen aan het publiek, praktische tips om mee te doen, meezing momenten. Een verhalend element: verhalen uit mijn coachingspraktijk en persoonlijke levensverhalen om kracht en kwetsbaarheid te combineren. En een lied element: het lied als middel om een boodschap over te brengen.
Ik gebruikte bestaande melodieën die een tedere karakter of juist een strijd- of heldenkarakter hadden om nieuwe teksten te schrijven die aansloten bij specifieke karakterstructuren. In de cabaretopleiding leerde ik hoe belangrijk het is dat een nieuwe tekst past op het metrum van een melodie.
Een metrum is het ritme van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen. Elke melodie legt bepaalde accenten en ritmes vast. Als ik een tekst herschreef, moest die dus kloppen met het ritme, de toonhoogte en de nadruk van de muziek.
De meest voorkomende metrumsoorten zijn:
- Jambe (onbeklemtoond–beklemtoond): Hier maak ik van iets ouds gewag / u ziet het in een oogopslag
- Trochee (beklemtoond–onbeklemtoond): Jantje zag eens pruimen hangen / oh als eieren zo groot
- Anapest (onbeklemtoond–onbeklemtoond–beklemtoond): Er was eens een dame uit Wehl / haar stem kwam als goud uit haar keel
- Dactylus (beklemtoond–onbeklemtoond–onbeklemtoond): Harteloos hitwezen, één geslaagd singeltje / Wout zag zichzelf al, beroemd in een slee
- Amphybrachus (onbeklemtoond–beklemtoond–onbeklemtoond): Zo’n videoclip is een feest voor de oren
(Bron: Playground Cabaretopleiding)
Maar met alleen het juiste metrum ben je er nog niet. In de praktijk moesten de teksten vaak meerdere keren worden uitgeprobeerd. Soms moesten woorden worden weggelaten tijdens het zingen, omdat de zin anders te ingewikkeld werd. Of de zinnen moesten eenvoudiger geformuleerd worden om goed zingbaar te zijn.
Het gebeurde regelmatig dat de tekst inhoudelijk goed aansloot bij het thema, maar ritmisch niet klopte of zo ingewikkeld was dat ik er mijn tong over brak. Ik heb uren rondjes gelopen in het park achter mijn huis om zinnen goed in te oefenen op melodie en in het juiste tempo.e tekst anders te moeilijk wordt en zinnen moeten eenvoudiger. Soms sloot de tekst die ik had geschreven goed aan op het thema, maar werden het zinnen waar je je tong over brak. Ik heb vele rondjes gelopen in het park achter mij om te zinnen goed te leren zingen op melodie en in het juiste tempo.
Les 4: humor
In de cabaretopleiding voor volwassenen leerde ik hoe ik een basiszinnetje kon gebruiken om grapjes te bedenken. Bijvoorbeeld bij de teruggetrokken karakterstructuur: “Mijn hoofd zat zo los van mijn lichaam dat…” Met deze zin kan je goed brainstormen om grappige uitkomsten te bedenken. Het werd bijvoorbeeld: “Mijn hoofd kwam zo los van mijn lichaam dat ik op afstand naar de kapper kon…”
Aan de hand van boeken over humor stelde ik een toolkit samen met handvatten om iets grappig te maken. En ik ontdekte dat ChatGPT humor heeft. Maar dan moet wel de context, het doel en de tools worden ingevoerd.
Het effect was dat ik een aantal suggesties kreeg. Vaak schreef ik in de prompt: “Geef tien suggesties.” Dat zette bij mij een creatief proces in gang. Op basis van die ideeën (waarvan ik slechts tien procent kon gebruiken omdat ik slechts enkele echt aansprekend vond) kon ik verder brainstormen. Mijn eigen grapjes kwamen daarna vanzelf in een inspiratiegolf bij mij binnen.
Les 5: systeemkennis
Wat prettig werkt is dat ChatGPT voor schrijvers niet alleen geschikt is voor het maken van nieuwsbrieven of teksten, maar ook technische ondersteuning kan geven. Bijvoorbeeld over MailBlue of Audacity.
Voor de openingsact van mijn theatershow had ik een muziekje nodig met een goede beat en bas die past bij mijn stroboscoop en kungfu-zwaardbewegingen. Via ChatGPT vond ik een geschikte melodie en kreeg ik tips om de bas en zang in Audacity te versterken.
Ik moest ook de muziek vertragen zonder dat de flow eruit ging, zodat ik voldoende tijd had om te bewegen in het donker voordat het licht op de beat weer aanging. Maar dat lukte niet met ChatGPT. De parameters die ik kreeg gaven te weinig effect. Gelukkig kon mijn zanglerares de muziek alsnog vertragen met professionele apparatuur, met behoud van flow.
Tot slot: werken met andere bronnen dan ChatGPT
De volgende tips kreeg ik nog in een webinar over ChatGPT
- Notebook kan geluidsfragmenten omzetten in tekst
- Claude is beter dan ChatGPT voor langere stukken tekst, maar je zit sneller aan je gebruikerslimiet
- Natural Reader kan teksten goed voorlezen voor podcasts
Lees hier de boeken van Veronique Kilian:
Coachen naar de kern: de magie van transformatie
Leidinggeven aan zelforganisatie. Een paraodox
Geluk op het werk? Train je gelukscompetenties!
Handboek teamcoaching en intervisie met de Authentieke Dialoog
