Wie men als kind is verdwijnt niet als men volwassen wordt. Dat kleine mensje met al zijn onschuld wordt in de eerste jaren van het leven gevormd. In deze cruciale jaren ontdekt het kind dansend, dromend en spelenderwijs waar zijn talenten liggen en wat teleurstellingen zijn. Deze vroege ervaringen leggen de fundamenten voor het latere leven en hebben invloed op de beslissingen die men als volwassene neemt.
Soms ziet men bij zichzelf – of bij anderen – gedrag waarbij men het lastig vindt om daarmee om te gaan. Enkele voorbeelden:
- blijven doorwerken terwijl men voelt aankomen: dit kan niet langer zo doorgaan;
- moeilijk grenzen aan kunnen geven;
- plezier in het werk niet meer voelen en toch zichzelf er niet toe kunnen zetten om iets anders te doen, of wel willen maar wat en hoe?
- zichzelf heel erg aanpassen aan anderen of juist het tegenovergestelde: tegen beter weten in heel koppig blijven.
Hoe kan hier verandering in worden aangebracht? Het is op deze momenten dat ‘Innerlijk Kind coaching’ in beeld komt. Innerlijk Kind coaching is een coachingsinstrument dat kan helpen om diepgaande gedragspatronen vrij te maken die in de weg kunnen zitten.
Toen ik voor mijn boek Leidinggeven aan zelforganisatie. Een paradox? onderzoek deed, kwam ik de Semco Style uitspraak tegen van Ricardo Semler: “Behandel ‘volwassenen als volwassenen.’ Zeker bij zelforganiserende teams wordt krachtig en kwetsbaar leiderschap gevraagd; leiderschap dat onze overlevingsmechanismes op de proef stelt.
In mijn volgende boek waarin we dealen met neezeggers, pleasers en opscheppers in een team en gaat het over de magie van Deep Democracy daarbij. Ik beschrijf onder andere hoe mijn coachees voorbij het overlevingsgedrag weer terug komen bij hun oorspronkelijke kracht. Hieronder geef ik je alvast een voorproefje.
Het innerlijk kind als archetype
Een archetype is een oersymbool dat diep geworteld is in ons collectieve bewustzijn. Het innerlijk kind is een krachtig archetype. Het vertegenwoordigt de onschuldige essentie van wie we zijn, een wezen dat zowel kwetsbaar als spontaan, speels en vol verwondering is.
Het positieve kind
Dit archetype van het kind komt in twee tegenstrijdige gedaanten voor, zoals twee zijden van dezelfde medaille. Enerzijds hebben we het positieve kind-archetype, dat ons herinnert aan de schoonheid van spontaniteit, de vreugde van het moment en de eindeloze nieuwsgierigheid die ons als kinderen kenmerkten. Het roept ons op om die delen van onszelf te koesteren die zich openstellen voor het leven met een kinderlijk hart, vrij van oordeel en cynisme.
Het negatieve kind
Anderzijds is er het negatieve kind-archetype, dat de zelfzuchtige kant van ons innerlijke kind belichaamt. Het kan opduiken als rebelse opstandigheid, kinderachtig gedrag of als het constante gezeur van een verwaand kind dat zijn zin wil krijgen. Het herinnert ons eraan dat niet alle aspecten van onze kindertijd even wenselijk zijn om mee te nemen in ons volwassen leven.
Het magische kind
Een bijzondere verschijning binnen het rijk van het innerlijke kind is het magische kind. Dit is het deel van ons dat magie ervaart in het alledaagse leven. Herinner die momenten waarop men als kind gefascineerd kon raken door iets eenvoudigs, zoals het schitteren van sterren aan de nachtelijke hemel of het dansen van zonlicht op het water? Dat was het magische kind dat ontwaakte.
Wanneer ervaren we de magie van het magische kind? Het gebeurt wanneer we ons diep verwonderen over de wereld om ons heen, ons openstellen voor de mysteries van het leven en ons laten leiden door onze nieuwsgierigheid. Het kan gebeuren als we diep in de ogen van een pasgeboren baby kijken, een prachtige zonsondergang bewonderen. En ook wanneer we ons verliezen in een fantastisch geschreven boek of in een meeslepende film.
Het gewonde kind
Het gewonde kind heeft vaak geen omgeving gehad die in staat was om de behoeften en gevoelens van het kind te bevestigen en te vervullen. Dit kind laat overlevingsgedrag zien, gebaseerd op wat het denkt dat anderen van hem verlangen. Het vervullen van eigen behoeften werd onderdrukt, wat resulteerde in een diepe innerlijke leegte, apathie of een overdreven gevecht om alsnog te krijgen wat het kind nodig had.
Deze innerlijke strijd dwingt het kind om zijn energie te richten op het voldoen aan de behoeften van de verzorger in plaats van op zijn eigen welzijn. Schaamte begint te groeien vanuit het gevoel of de overtuiging dat het kind de liefde niet waard is en het begint langzaam zijn authentieke zelf te verliezen.
Een kind kan degene die inbreuk maakt op zijn wezen niet haten; het wordt gedwongen om de ouder die hem pijn doet lief te hebben. Het kind komt voor onmogelijke dilemma’s te staan doordat het bijvoorbeeld heen en weer geslingerd wordt tussen de angst om verlaten te worden en de angst om opgeslokt te worden.
Existentiële schaamte ontstaat als het kind wordt geconfronteerd met vernedering. Dit kan op allerlei vlakken voorkomen, zoals publiekelijk te kijk gezet worden op school, sociale druk van leeftijdsgenoten, religieuze preken over schuld, cultuur- of klasseverschillen of woede-uitbarstingen thuis.
Co-dependence en het innerlijk kind
Het gewonde kind is de basis voor alle trauma, daarom besteden we hier extra aandacht aan dit innerlijk kind.
Het gewonde kind begint co-dependency te ontwikkelen. Co-dependency, ofwel co-afhankelijkheid, is een psychologisch fenomeen waarbij we onszelf afhankelijk maken van een ander persoon of van externe omstandigheden voor ons geluk. Vaak gaat dat ten koste van onze eigen authenticiteit. Het is alsof we onze identiteit verliezen en onze eigen behoeften en verlangens opofferen om de goedkeuring, liefde of zorg van anderen te verkrijgen.
Dit gedragspatroon ontstaat vaak doordat we overtuigingen overnemen die niet in lijn zijn met onze authentieke zelf. We passen ons aan om aan de verwachtingen van anderen te voldoen, in de hoop dat dit ons een gevoel van verbondenheid en acceptatie zal opleveren. Maar in werkelijkheid leidt dit tot innerlijke spanning, eenzaamheid en een diep gevoel van leegte.
Tien afweermechanismen: overlevingsgedrag van volwassenen
Wanneer volwassenen geconfronteerd worden met de pijn die hun innerlijke kind heeft opgelopen, kunnen ze onbewust verschillende afweermechanismen inzetten om deze pijnlijke emoties en herinneringen op afstand te houden. Deze overlevingstactieken dienen als beschermende schilden, tegelijkertijd belemmeren ze constructieve samenwerking. Hieronder volgen een aantal statements.
Welke collega’s herken je als je dit leest?
1. Projectie: ‘Dit overkomt jou, niet mij’. Hierbij schuiven mensen hun eigen onverwerkte emoties en trauma’s onbewust op anderen. Ze kunnen anderen de schuld geven van hun pijn in plaats van deze onder ogen te zien en te helen.
2. Controleren: ‘Als ik alles onder controle heb kan ik niet meer gekwetst worden’. Deze mensen hebben moeite met het loslaten van controle en hebben een sterke behoefte om anderen te beheersen. Ze hebben moeite met het geven van vertrouwen en willen alles onder hun toezicht houden. Dit kan leiden tot spanningen en een gebrek aan empowerment binnen teams en organisaties.
3. Vechten en verzet: ‘Hier ga ik dus echt niet aan meewerken’. Sommige volwassenen uiten hun onverwerkte pijn en frustratie door zich te verzetten tegen allerlei zaken op het werk. Ze hebben slechte ervaringen met veranderingen. Ze kunnen negatief gedrag vertonen, zoals klagen, eisen stellen en anderen de schuld geven, zonder dat dit tot constructieve oplossingen leidt. Dit gedrag kan de werksfeer negatief beïnvloeden en conflicten verergeren.
4. Terugtrekken: ‘Ik word toch nooit gehoord, het heeft geen zin om iets te zeggen’. Hier hebben mensen de neiging zich terug te trekken en zich af te sluiten voor interactie op het werk. Ze geven het op en laten niets meer van zich horen, dit kan resulteren in een gebrek aan communicatie en samenwerking in teams.
5. Behagen en harmoniseren: ‘Wat ik wil doet er niet toe, zolang er maar geen conflict komt’. Sommige volwassenen vertonen gedrag dat gericht is op het behagen van anderen en het handhaven van harmonie, zelfs als dit ten koste gaat van hun eigen behoeften of standpunten. Ze proberen een ‘wit voetje te halen’ en vermijden conflicten ten koste van hun eigen authenticiteit. Dit gedrag kan ertoe leiden dat ze zichzelf wegcijferen en hun eigen groei belemmeren.
Wat herken je bij iemand die pijn bij zichzelf wegdrukt?
6. Oversprongbewegingen: ‘Als ik het voel aankomen, ga ik eten’. (Of een andere vorm van afleiding.) Oversprongbewegingen zijn gedragingen die dienen om de pijn te verdoven of te vermijden. Mensen kunnen bijvoorbeeld overmatig gaan eten, drinken of werken of zichzelf in andere activiteiten storten om niet te hoeven voelen wat er werkelijk gaande is.
7. Bagatelliseren: ‘Het is wel gebeurd, maar het is niet bijzonder’. Hierbij minimaliseren mensen de ernst van hun eigen trauma’s of pijnlijke ervaringen. Ze vertellen zichzelf dat wat hen is overkomen niet zo erg was, om zo de emotionele last te verminderen.
8. Ontkenning: ‘Dit gebeurt niet echt’. Mensen ontkennen de realiteit van wat er in hun verleden is gebeurd. Ze kunnen zichzelf vertellen dat de pijnlijke gebeurtenissen nooit hebben plaatsgevonden, waardoor ze de confrontatie met de waarheid vermijden.
9. Verdringing: ‘Het is nooit gebeurd’. Dit mechanisme gaat nog een stap verder dan ontkenning, waarbij mensen niet alleen ontkennen dat iets is gebeurd, maar ook proberen de herinneringen volledig uit hun bewustzijn te verbannen.
10. Dissociatie: ‘Ik weet niet meer wat er gebeurd is’. Dissociatie is een vorm van afweer waarbij mensen zich loskoppelen van hun emoties en herinneringen. Ze kunnen zich afsluiten van de pijnlijke ervaringen, waardoor ze zichzelf als het ware ‘uitzetten’ om te voorkomen dat ze opnieuw gekwetst worden.
Kwetsbaar en krachtig: de innerlijke volwassene met het innerlijke kind
Het tegenovergestelde van co-dependency zijn volwassen relaties waarin mensen zich kwetsbaar durven op te stellen. Dit betekent dat ze in staat zijn om hun pijn te voelen en te uiten, zonder zichzelf te verliezen in de behoeften van anderen. Ze kunnen elkaar om hulp vragen en samen op zoek gaan naar oplossingen voor problemen, maar behouden hun vermogen om zelfstandig beslissingen te nemen zonder dat anderen zich ermee bemoeien.
In gezonde relaties hebben mensen een positief zelfbeeld en pretenderen niet dat ze alles onder controle hebben. Ze begrijpen dat ze fouten kunnen maken en dat dit hen niet minder waard maakt als persoon. Ze erkennen hun eigen kwetsbaarheid en die van anderen en vinden kracht in het delen van hun menselijkheid.
De innerlijke volwassene geeft permissie, potentie en protectie
Wat kan de innerlijke volwassene voor het innerlijk kind betekenen?
Het innerlijke kind, dat deel van ons dat kwetsbaar, speels en authentiek is, heeft zorg en ondersteuning nodig van de innerlijke volwassene. Deze ondersteuning kan worden samengevat in de drie P’s:
Permissie: het innerlijke kind heeft toestemming nodig om zichzelf te uiten en om te zijn wie het werkelijk is. De innerlijke volwassene moet bereid zijn om ruimte te geven aan creativiteit, plezier en avontuur. Dit betekent het toestaan van speelsheid, nieuwsgierigheid en het omarmen van uitdagingen, zelfs als deze spannend zijn. Het innerlijke kind moet weten dat het veilig is om zichzelf te zijn en dat het niet veroordeeld zal worden.
Potentie: het innerlijke kind heeft vertrouwen nodig in zijn potentieel. De innerlijke volwassene moet geloven in de capaciteiten van het innerlijke kind en positieve verwachtingen hebben. Als het innerlijke kind successen behaalt, is het belangrijk om deze te vieren en te erkennen, hoe klein ze ook zijn. Deze positieve bevestiging helpt het innerlijke kind om zelfvertrouwen te ontwikkelen en zijn potentieel te benutten.
Protectie: het innerlijke kind verdient bescherming. De innerlijke volwassene moet opkomen voor het innerlijke kind, grenzen stellen en veiligheid bieden. Dit betekent dat de innerlijke volwassene bereid moet zijn om ongezonde situaties en relaties te herkennen en stappen te ondernemen om het innerlijke kind te beschermen tegen schade. Bescherming omvat ook het vermogen om aanwezig te blijven in moeilijke momenten en het innerlijke kind gerust te stellen wanneer het angstig of verdrietig is.
Als transformatiecoach en gecertificeerd Innerlijk Kind coach zet ik Innerlijk Kind coaching in als dat nodig is om oude gedragspatronen gemakkelijker los te laten.
Als kind dook in onbevangen in de boeken, kon ik onderdompelen in een andere wereld en oneindig spelen. Waar is dat onbevangen kind en de kwetsbare onschuld gebleven? Omdat ik weet hoe bijzonder het is om weer terug te komen bij je authentieke kracht en omdat ik zie aan mijn coachees hoe ze hun oorspronkelijkheid weer terug nemen, kan ik proefondervindelijk zeggen dat innerlijk kind coaching krachtig door kan werken.
Tijd voor een nieuwe koers? Uitval voorkomen? Meer geluk op het werk? Neem contact op voor een vrijblijvende eerste kennismaking.
Bronnen: Voor bovenstaande blog heb ik literatuur verwerkt uit mijn eerdere boek Geluk op het werk? Train je gelukscompetenties!, literatuur uit de opleiding Innerlijk Kind coaching en literatuur van Bradshaw.
